تعریف رشته معماری:
معماری در لغت به معنای علم بنایی و ابعاد سازی آمده است و معمار به معنای بسیار عمارت کننده آنکه عمارت کند وموجب رونق و تعالی گردد وعمارت نیز به معنی آبادی است. لغات هم ریشه معماری و عمارت نیز همه معنایی از آبادانی و زندگی و حیات را درخود دارند. معمر به معنای طویل العمر، معمر به معنای منزل فراخ با آب و گیاه ومردم است. معمور یعنی آبادان آباد مسکون و دارای جمعیت از مردمان ( لغت نامه دهخدا).
در قرآن نیز در مواردی به ساختن و معماری و یا عمارت که ریشه معماری دارد، اشاره شده است. هنگامی که خدا میفرماید "عمروالارض" یعنی زمین را آباد کنید و زمین بنایی والا می باشد. تعمیر هم از همین ماده است و همچنین عمر نیز به معنای تعمیر بدان بواسطه روح است واگر زیارت خانه خدا هم عمره می گویند باز به همین خاطر است که زیارت مردم مایه آبادانی بیت الله الحرام است.
در تفسیرالمیزان مجموعه این معانی ( لغوی وقرانی) نشان می دهد که مفهوم "معماری" عمیقتر از ساختن به تنهایی و ابعادش وسیعتر از به وجود آوردن کالبد یک ساختمان میباشد که مفاهیمی مانند زندهسازی و احیاء و تداوم وحیات وآبادانی را درخود نهفته دارد یا به عبارت دیگرمعماری همواره به معنای ایجاد فضایی با روح و حیات تصور می گردد.
در این جا در مقام تعریف معماری باید به چند نکته زیر توجه کنیم :
اول اینکه در معماری همیشه معرفت و عمل به هم پیوسته است وسیر ازمعرفت به عمل واجرا معماری را پدید می آورد. دیگر اینکه اثرمعماری همواره در پیوند با محیط مطر ح است و بدون ارتباط با محیط و بافت اطرافش شکل نمیگیرد وتعریف نمی شود.
بدین ترتیب از مجموعه تمامی آنچه به اجمال بیان شد بطور خلاصه میتوان گفت که:
معماری نوعی عمل خلاقانه است که مقصود آن شکل دادن به فضای زیست انسان درتمامیتش میباشد و گستردة آن از جوابگویی به نیازهای انسانی در پیوند با محیط و طبیعت تا بیان عواطف و اعتقادات او طیف وسیعی را در برمیگیرد.
به این ترتیب هدف این رشته تربیت افرادی است که براین طیف عمل خلاقانه تسلط یافته و توان انتقام بخشی به مقتضای زیست انسانی را داشته باشند تا بدین ترتیب ابعاد کمی وشرایط کیفی زیست و رشد درجامعه فراهم گردد.
نقش و توانائی :
فارغ‌التحصیلان این رشته با توجه به آنچه گذشت و بر اساس توانایی‌هایی که در روند آموزش کسب نموده‌اند می‌توانند در زمینه‌های زیر ابقاء نقش نمایند:
1- طراحی (تک بنا یا مجموعه‌های زیستی کوچک)، از طرحهای اولیه تا مراحل اجرایی کار و طراحی اجزاء و عناصر تشکیل دهنده بنا، این زمینه از کار معمار در حقیقت وظیفه محوری او را تشکیل می‌دهند.
2- راهبری و سرپرستی دفاتر مشاور معماری و شهرسازی
3- نظارت عمومی و عالی بر صحت انجام کار در عملیات اجرایی ساختمانی مدیریت و هماهنگی‌های اجرایی پروژه‌های معماری و شهرسازی (تا حد بناهای عمومی متوسط) و توانایی مشارکت در مدیریت اجرایی پروژه‌های معماری گسترده
تهیه و تنظیم:نیاز کارخانه