مقدمه ای بر فن حمل و نقل در کارخانه
تعریف
حمل و نقل از مفاهیمی است که تاکنون به طرق گوناگونی تعریف شداه است.یک تعریف ساده برای آن عبارتست از جابجایی مواد که در برگیرنده انتقال هر چیزی در هر جایی و به هر طریقی می باشد.تعاریف مختلف هر کدام می خواهند بنوعی این فعالیت را جهت خاصی محدود کنند. اما تعریف کامل باید در برگیرنده بسیاری از عواملی که تشکیل دهنده خود حمل ونقل هستند، باشد.این عوامل عبارتند از : حرکت، زمان، مکان، مقدار(یا تعداد) و فضا .
محدوده بحث
معمولا فن حمل ونقل را در ارتباط با کارخانه ها و صنایع مطرح میکنند، در صورتی که محدوده آن وسیع تر است و کارهای کشاورزی، ساختمانی، توزیع و غیره را نیز در بر میگیرد که بهیچوجه اقتصادی نیست. برای مطالعه و تعیین مقدار و حدود حمل ونقل در یک واحد صنعتی ، باید مراحل حمل ونقل را بشرح زیر در مورد هر قطعه در نظر داشت :
الف - تحویل و ابار مواد اولیه:اتنقال به قسمت انبار، تخلیه، استقرار در انبار مواد اولیه و ....
ب – ساخت:استقرار در محل انجام عملیات، انتقال بین عملیات، انتقال به محل انبار موقت و .....
ج – مونتاژ:استقرار در نزدیکی محل مونتاژ، انتقال به محل مونتاژ، قرار دادن قطعه بر روی محصول و ....
د- بسته بندی و بار گیری:استقرار محصول در انبار، خروج محصول از انبار، انتقال به قسمت بسته بندی و...........
اهداف حمل و نقل
هدف عمومی فن حمل و نقل مواد: معمولا به اینصورت بیان میشود:....انتقال مواد از نقطه ای به نتقطه دیگر بدون دوباره کاری و در کوتاهترین مسیر ممکن و انتقال آنها به محل کار مناسب یا مراکز تولید مناسب، بطریقی که اتلاف وقت و حمل و نقل های زائد به حداقل برسند.
چگونگی تاثیر حمل و نقل در طرح کارخانه
طرح جریان (مواد) بتنهایی حالتی ایستا دارد و عملیات حمل و نقل باعث پویا شدن آن میگردد.بنابراین اهمیت این مطلب در طراحی کارخانه روشن می شود.
نکاتی از فن حمل و نقل
نکات فن و حمل ونقل مجموعه ای از تجارب و دانستنیها میباشد که در طول سالهای متمادی توسط اشخاصی که در این زمینه ها کار کرده اند، اندوخته شده است.نکاتی که ذکر خواهد شد اهمیت بسیاری دارند.این نکات بعنوان یک قانون یا یک پایه و اساس برای طراحی کارخانه یا فن حمل و نقل بشمار میآیند.
الف – نکات عمومی:حداقل کردن میزان حمل و نقل ها/حمل تعداد بیشتر(تا حد امکان)در یک واحد حمل و ....
ب – نکات مرتبط با جریان مواد: سعی شود برگشت به عقب ها حداقل شوند/قابلیت انعطاف سیستم تولید افزایش یابد و ....
ج – نکات مرتبط با روش حمل و نقل:سعی شود مسیر حرکت یک خط مستقیم باشد/حمل و نقل ها را به حداقل برسانید و ....
د – نکات مرتبط با بکارگیری نیروی انسانی:روش حمل و نقل دستی را بهبود ببخشید و ....
ه – نکات مرتبط با تحویل، انبار و بارگیری:تعداد محل ها و نقاط تحویل و بارگیری را به حداقل برسانید و ....
و – نکات مرتبط با ظرف حمل و نقل:از ظرفی برای حمل ونقل استفاده کنید که واحدهای بارگیری به آسانی در آن جای گیرندو...
ز – نکات مرتبط با تجهیزات حمل و نقل:تعداد تجهیزات حمل و نقل با برنامه تولید متاسب باشد و .....
ح – نکات مرتبط با هزینه ها:معمولا هزینه حمل و نقل تابعی است از مسافت و وزن و .....
منبع:اصول طراحی کارخانه، نویسنده:اپل، ترجمه:گروه مهندسی صنایع فصل 11 مقدمه ای بر فن حمل و نقل صفحه 234 الی253
جهت مطالعه بیشتر می توانید به کتاب های زیر مراجعه کنید
طراحی کارخانه و حمل و نقل مواد نویسندگان:علیرضا آخوندی، احسان الهی فر، علی فرقانی، علی دیو سالار-1389
برنامه ریزی مهندسی حمل و نقل و تحلیل جابجایی مواد نویسنده:سید محمد حسینی
طراحی و طرح ریزی واحدهای صنعتی – مدیریت کارخانه – جلد اول نویسندگان: آلبرتو گارسیا دیاز و اسمیت جمیز مک گریگوری ترجمه مهندس علی شهابی و مهندس امین وفادار1389